ΚΕΝΤΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ-ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ ΒΙΘΥΝΙΑΣ-ΜΕΡΟΣ Α'

[Μάκης Αποστολάτος]

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Όπως είναι φυσικό και αναμενόμενο, η παρουσίαση των φακέλων που δημιουργήθηκαν στην περίοδο των δεκαετιών 1950-1970, από τις προφορικές μαρτυρίες προσφύγων από τη Μ. Ασία που εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, θα ξεκινήσει από την αγαπημένη μας Τρίγλια Βιθυνίας.

Ήταν ο πρώτος φάκελος που κατέβασα σε μορφή pdf, τον Ιούλιο 2018, από το Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του ΚΜΣ, για τον οικισμό Τρίγλιας Βιθυνίας, και αποφάσισα να μεταφέρω σε ψηφιακή μορφή (doc), μετά τη διαπίστωση ότι το υλικό αυτό, που προέρχεται από σάρωση (σκανάρισμα) των χειρόγραφων δελτίων, τα οποία είχαν συμπληρωθεί από τους συνεργάτες ΚΜΣ, και είχε ενσωματωθεί και το λογότυπο του ΚΜΣ, δεν μπορούσαν να μετατραπούν σε ψηφιακή μορφή που να παρέχει τη δυνατότητα επεξεργασίας, δηλαδή την αντιγραφή τμήματος ή και όλων των δελτίων, την αναζήτηση λέξεων κλπ. Ο μόνος τρόπος μεταφοράς του υλικού αυτού σε ψηφιακή μορφή ήταν η πληκτρολόγησή του σε μια από τις γνωστές εφαρμογές κειμενογράφων και επέλεξα την πιο γνωστή και διαδεδομένη εφαρμογή Word της Microsoft. Δοκίμασα και τη μέθοδο της φωνητικής καταγραφής και μετατροπής του λόγου σε ψηφιακό αρχείο (doc), αλλά γρήγορα διαπίστωσα ότι δεν είναι παραγωγική, αφού αφενός δεν ήταν ακριβής η μεταφορά αφετέρου απαιτούσε πολύ αργή εκφώνηση του κειμένου.

Στην πρώτη αυτή προσπάθεια που ξεκίνησε τον Ιούλιο 2018 και ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο 2018, ακολούθησα την πιστή αντιγραφή όλων των δελτίων, ώστε να αναδειχθεί η οργανωμένη μέθοδος και διαδικασία που είχαν επιλέξει οι υπεύθυνοι του ΚΜΣ για την καταγραφή των μαρτυριών των πληροφορητών. Αντιγράφηκαν όλα τα δελτία, ακόμη και τα «δελτία μετάβασης» των συνεργατών στους τόπους και τους χώρους συνάντησης με τους πληροφορητές, για τις συνεντεύξεις. Επίσης, τηρήθηκε, κατά το δυνατόν, η ορθογραφία και η σύνταξη των πρωτότυπων δελτίων. Έτσι, ο σημερινός αναγνώστης θα διαβάσει και μερικές άγνωστες γι' αυτόν λέξεις που χρησιμοποιούσαν, όμως τότε, οι πληροφορητές, και προέρχονταν από τη γλώσσα που μιλούσαν στα χωριά τους στη Μ. Ασία. Για τους υπόλοιπους οικισμούς της επαρχίας Βιθυνίας, δεν ακολούθησα την ίδια διαδικασία, και αντέγραψα μόνο τα δελτία με ουσιαστική πληροφορία.

Από το σύνολο των φακέλων οικισμών που έχω διαβάσει, προκύπτει ότι, για την Τρίγλια καταγράφηκαν οι μαρτυρίες τεσσάρων (4) πληροφορητών, ενώ για άλλους οικισμούς της Βιθυνίας έχει καταγραφεί η μαρτυρία ενός ή και δύο πληροφορητών.

Λόγω του μεγέθους του κειμένου, η Τρίγλια θα παρουσιαστεί σε δύο μέρη.

Τμήμα χάρτη Ι. Κοκκινίδη σε μεγέθυνση

ΚΕΝΤΡΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Διευθύντρια Μέλπω ΜΕΡΛΙΕ, 1930-1970
Υλικό για τον Οικισμό ΤΡΙΓΛΙΑ, Περιφέρειας Προύσας
Επαρχίας Βιθυνίας

Η συλλογή έγινε από το συνεργάτη του ΚΜΣ Μπάμπη Νικηφορίδη σε αποστολή του στη Νέα Τρίγλια το Σεπτέμβριο του 1960 (29.9.1960), καθώς και στη Ραφήνα το Νοέμβριο του 1960 (17.11.1960).
Το υλικό προέρχεται από 4 πληροφορητές.

ΔΕΛΤΙΟ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ

(σελ. 1-7)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το υλικό της Τρίγλιας που μάζεψα στην τελευταία μου αποστολή από τη Νέα Τρίγλια της Χαλκιδικής, είχε ανάγκη από συμπλήρωση, ως προς τα βασικά στοιχεία του χωριού, γιατί, όπως έγραψα και στο οδοιπορικό μου, ο χρόνος που έμεινα εκεί ήταν λίγος και γιατί η Τρίγλια ήταν μεγάλο χωριό, με πολλές πτυχές. Ιδίως στο κεφάλαιο των τοπωνυμίων (πάνω από 60) είχαν μείνει αρκετά κενά, γιατί κατόρθωσα να πάρω μόνο τα ονόματά τους και σχετικές πληροφορίες για ελάχιστα.

Το ευτύχημα ήταν ότι κοντά στην Αθήνα έχει εγκατασταθεί το μισό από το παλιό χωριό, συγκεκριμένα στη Ραφήνα, και έτσι θα ήταν εύκολο να πάρω τα συμπληρώματα που χρειαζόμουν. Κατάρτισα λοιπόν έναν πίνακα ερωτημάτων και ξεκίνησα.

Η αφετηρία των λεωφορείων είναι στο άγαλμα του Κωνσταντίνου, στο Πεδίο του Άρεως. Στις 9 ακριβώς – κάθε μισή ώρα έχει αυτοκίνητο- ξεκινήσαμε, μένα θαυμάσιο καλοκαιρινό καιρό.

Η διαδρομή, ιδίως μετά την Αγία Παρασκευή, είναι πολύ ευχάριστη, κι όπως έλαμπε κι ο ήλιος, είχα την ψευδαίσθηση ώρες-ώρες ότι πάω εκδρομή, αλλά πολύ σύντομα μ' επανέφερε στην πραγματικότητα η έγνοια της δουλειάς, έχω πάντα ένα ελαφρό τρακ, όταν ξεκινώ να εργαστώ με πληροφορητές.

Σε μισή ώρα αποβιβάζουμαι στην κεντρική πλατεία της Ραφήνας και βλέπω έναν χωροφύλακα να δίνει οδηγίες σε κάποιο κύριο. Παίρνω σειρά και τον ρωτώ κι εγώ για κανένα καφενείο, όπου συχνάζουν οι Τριγλιανοί- λέω την ιδιότητά μου. Εκείνος συνεννοείται μ' έναν συνάδελφό του, που κατέφτασε κείνη την ώρα και μου υποδείχνουν ένα, παραπλεύρως.

Μέσα εκεί βρίσκονταν μερικοί ηλικιωμένοι, αλλά ο καφετζής, εξυπηρετικώτατος, μου εξηγεί ότι δεν είναι Τριγλιανοί, και με στέλνει σ' ένα άλλο  καφενείο, απέναντι, όπου ο ιδιοκτήτης είναι από την Τρίγλια.

Στη λιακάδα, σ' ένα τραπεζάκι μπροστά στην είσοδο, κάθονται τρία γεροντάκια, η διαίσθησή μού λέει ότι είναι οι άνθρωποι που γυρεύω. Ένα παιδάριο που ψήνει καφέδες, μόλις ακούει τι γυρεύω, με οδηγεί στο τραπέζι της συντροφιάς των γέρων, συστήνουμαι και ξεχωρίζω αμέσως δύο, που είναι πραγματικά Τριγλιανοί. Και μάλιστα 87 χρονώ ο καθένας, ο τρίτος είναι από την Αραβιού, κάθεται κι ακούει.

-   Έπεσες πάνω σε αρχαιολόγους, μου λέει ο ένας από τους γεροντάκους, ο ιδιοκτήτης του καφενείου, κι εννοεί ότι πέτυχα αρχαίους Τριγλιανούς.

Αρχίζω με τα τοπωνύμια, το γεγονός ότι ξέρω τα ονόματά τους από την αποστολή μου και προβάλλοντάς τα ζητώ συμπληρωματικές πληροφορίες για το καθένα, τους δίνει να καταλάβουν ότι απευθύνονται σε άνθρωπο που έχει κάποια ιδέα για το χωριό τους, κι έτσι συγκεντρώνονται και απαντούν όσο πιο εύστοχα και σωστά μπορούν.  Κάθε όνομα που πέφτει από το μακρύ κομπολόι των τοπωνυμίων της Τρίγλιας κάνει τους πληροφορητές μου να χαμογελούν νοσταλγικά πρώτα κι έπειτα να το περιγράφουν, να το πλαισιώνουν με ό,τι γνωρίζουν γι' αυτό. Κατάλαβα πως με πήραν οδηγό και κυκλοφορούσαν νοερά στα παλιά τους λημέρια, όπου μεγάλωσαν από παιδιά.
Κέρασα καφέ, τσιγάρο- οι γεροντάκοι και ακούραστοι λέγαν. Τους ρώτησα από ευγένεια μήπως είχαν κουραστεί.

-   Τι θα κάνουμε παιδί μου; Μου λέει ο ιδιοκτήτης. Ταντέλα θα πλέξουμε; Καλά που βρέθηκες κι εσύ και περνά η ώρα.

Πιάνουμε το μεσημέρι. Πάνε για φαγητό οι πληροφορητές μου. Συνεννοούμαι να βρεθούμε και τα' απόγευμα.

Πάω κι εγώ σ' ένα εστιατόριο, λίγο πιο πέρα. Η θάλασσα φαίνεται από κει πιάτο: Ένα βαποράκι φορτώνει-ξεφορτώνει, σφυρίζει και ξεκινά για την Εύβοια.

Κίνηση ξένων δεν υπάρχει αυτή την εποχή στη Ραφήνα, εννοώ εκδρομέων. Το εστιατόριο είναι άδειο. Κάθομαι ίσαμε τις 2 κι' έπειτα πάω πάλι στο καφενείο να πάρω τον καφέ μου και να στήσω καρτέρι. Ρωτώ το παιδάριο πότε συνήθως έρχεται για το απόγευμα ο ιδιοκτήτης και μου λέει σε μισήν ώρα.

Πραγματικά στις 2 ½ είναι εκεί ο μπάρμπα-Βασίλης, μόνο που προτιμάει να κάτσουμε τώρα μέσα, ξέρει πως σε λίγο θα πάει να δροσίζη. Δεν αργεί να καταφτάση κι ο άλλος, ο μπάρμπα-Χρυσόστομος.

Προχωρώ στη δουλειά μου, κι όταν τελειώνω με τον κατάλογο των τοπωνυμίων καθώς και με τα ευάριθμα Μοναστήρια κι εξωκκλήσια, ρωτώ αν υπάρχουν κι άλλα ονόματα που παρέλειψα. Ομολογώ πως δεν περίμενα να μου προσθέσουν άλλα 10 περίπου. Ίσως η Τρίγλια νάναι το πλουσιώτερο χωριό σε τοπωνύμια, σχεδόν όλα ελληνικά, που έχουμε δει ως τώρα.

Συνεχίζω βάσει των σημειώσεών μου μα σελίδες προστίθενται η μία πάνω στην άλλη. Το παιδάριο που ψήνει τους καφέδες- ψυχοπαίδι του μπαρμπα-Βασίλη- πάει και βάζει το ραδιόφωνο, δυσκολευόμαστε να συνεννοηθούμε με τους πληροφορητές μου. Φωνάζει  ο ιδιοκτήτης θυμωμένος, το παιδί πάει τάχα να χαμηλώση την ένταση της μουσικής, μα κοροϊδεύει, την αφήνει εκεί που είναι.

-   Ήρθε η ώρα να το πετάξω από δω, λέει ο πληροφορητής μου, και τότε μόνο καταλαβαίνει ο ενοχλητικός μουσόφιλος ότι δεν είναι αστεία τα πράγματα, πάει και το χαμηλώνει πραγματικά.

Στο μεταξύ έχουν μαζευτεί γύρω μας μερικοί κι ακούνε. Μέσα σ' αυτούς είναι κι ο ανιψιός του μπάρμπα-Βασίλη, ο πραγματικός διαχειριστής του καφενείου, τώρα που παραγέρασε ο ιδιοκτήτης. Πάει και μου φέρνει έναν τίτλο ιδιοκτησίας παλιό. Είχε κι ο μπάρμπα-Βασίλης αρκετά παλιά έγγραφα, αλλά με λύπη του εξομολογείται ότι τάκαψε.

Πλησιάζουμε στο τέλος. Ο κυρ Βασίλης κάθεται στα καρφιά, γιατί έχει έρθει κάποιος συγγενής του από την Αθήνα και θέλει να πάει να τον δει.

-   Κάτσε, πρώτα να τελειώσετε με τον κύριο, τον συμβουλεύει ο ανεψιός του. Ο κουμπάρος σου δεν φεύγει από δω, ενώ ο κύριος θα φύγη.
Κάθεται πράγματι, χωρίς να δυσανασχετήση καθόλου. Απεναντίας εντείνει την προσπάθεια να με βοηθήση.

Εκεί που τελειώνουμε πετιέται ένας από τους ακροατές και τον ρωτά:
-   Ποια ήταν η καλύτερη εποχή της ζωής σου μπάρμπα-Βασίλη, εσύ που έζησες τόσα χρόνια;

Αδίσταχτα απάντησε:
-   Έξη μήνες που είμουν αρραβωνιασμένος κι εννιά μήνες παντρεμένος. Μετά αρχίσαν οι γέννες, οι γιατροί, οι διωγμοί ...

Μένω για λίγο με τον μπάρμπα-Χρυσόστομο κι αποτελειώνω κάτι υπόλοιπα. Όταν σηκώνουμαι να τον αποχαιρετήσω, τον βλέπω, ενώ ίσαμε κείνη την ώρα ήταν πολύ ήσυχος και συγκρατημένος, να πετάγεται πάνω να μου σφίγγη θερμά το χέρι και με μια πλατιά χειρονομία να μου λέει:
-   Δεν θα σε ξεχάσω ποτέ.

Κάποιος που άκουσε, τον πείραξε:
-   Και πόσο, θα ζήσης, μπάρμπα, να τον θυμάσαι;
-   Όσο ζω, θα τον θυμάμαι, πρόσθεσε, με την ίδια θέρμη ο γεροντάκος, που με είχε αφήσει εμβρόντητο. Να ξαναρθής, να ξαναρθής.

Έφυγα κατασυγκινημένος. Πέρασα πρώτα και είδα την εκκλησία. Την Παντοβασίλισσα, κι έπειτα πήρα το λεωφορείο.

Τα βασικά στοιχεία της Τρίγλιας ήταν νομίζω συμπληρωμένα πια.

Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια) – ΔΕΛΤΙΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗ
(σελ. 8-10)

Ο Απόστολος Κοκκαλάς γεννήθηκε το 1894 στην Τρίγλια. Είχε άλλα 12 αδέλφια.

Οι γονείς του ήταν ντόπιοι, κι οι πρόγονοί του, πάππου τις πάππου, όσο θυμάται, τις. Ο πατέρας του ήταν κασάπης.

Πήγε σχολείο ως την 6η Δημοτικού, κι όταν ξεσχόλισε εργάστηκε σαν βαρελάς.

Το 1914 με την επιστράτευση λιποτάκτησε και πήγε στην Πόλη, όπου εργάστηκε ως το 1918. Με την ανακωχή ξαναγύρισε στο χωριό και ασχολήθηκε με διάφορες δουλειές, κυρίως έκανε το γεωργό και τον κασάπη.

Παντρεύτηκε εκεί. Η γυναίκα του είναι τις από την Τρίγλια. Έχει 4 παιδιά. Από τις' αδέλφια του είναι ο μόνος επιζών.

Το 1922, με την Έξοδο, εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη για λίγο διάστημα και κατόπι στην Κοζάνη. Από το 1924 βρίσκεται στη Νέα Τρίγλια και κάνει το γεωργό.

Ο Απόστολος Κοκκαλάς είναι άριστος πληροφορητής. Έχει μεράκι για τα ιστορικά τις πατρίδας του κι από τις συνήθιζε ν' αποστηθίζη επιγραφές παλιές και νέες, όπου τις συναντούσε. Έχει και κρίση ακονισμένη και προπαντός διάθεση ν' αφηγείται και να τον ακούνε γύρω του πολλοί (και να τον θαυμάζουν).

Και ως άνθρωπος είναι καλότατος:
Ευγενής, ευπροσήγορος, μειλίχιος, χαίρεται κανείς να κουβεντιάζη μαζί του, μολονότι η προχωρημένη βαρηκοία του δυσχεραίνει κάπως τη συνεννόηση. Κάποια ανυπομονησία δείχνει μόνο, όταν η «ανάκριση» εισέρχεται σε επίπονες, όχι γιατί δεν τις ξέρει, αλλά γιατί τις νομίζει συχνά περιττές.

Του δόθηκε τετράδιο για να γράψει και χειρόγραφο.

Στη συνεργασία για την Τρίγλια έλαβαν μέρος και οι : Σωτήρης Παραλής του Ανέστη, 75 χρονώ, Γεώργιος Καραθάνος του Ιωάννου, 50 χρονώ, και Ζαφείριος Μάνος, 66 χρονώ.

Η διεύθυνσή του είναι: Απόστολον Κοκκαλάν, Νέα Τρίγλια, Χαλκιδικής.

Νικόλαος Καμίνης (Ν. Τρίγλια) – ΔΕΛΤΙΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗ
(σελ. 11-13)

Ο Νικόλαος Καμίνης του Δημητρίου γεννήθηκε στην Τρίγλια. Σήμερα είναι 82 χρονώ.

Ο προπάππος του μετανάστευσε στην Τρίγλια από της' Ασβεστοχώρι (πολύ κοντά στη Θεσσαλονίκη) και συνέχισε και στη νέα του διαμονή το επάγγελμα του ασβεστά. Της κι ο παππούς και ο πατέρας του πληροφορητή έκαμαν ασβέστη στην Τρίγλια.

Σχολείο δεν πήγε. Τα λίγα γράμματα που ξέρει τάμαθε μεγάλος.

Ίσαμε τα 13 του χρόνια έμεινε στο χωριό κι εργάστηκε με τον πατέρα του. Έπειτα πήγε και εργάστηκε 3 χρόνια στην Κίο, κι έπειτα στην Κρήτη μέχρι το 1904.

Γύρισε κατόπι στο χωριό και κάθησε 1 ½ χρόνο και πάλι έφυγε. Κι αυτή τη φορά για την Αμερική.

Από την Αμερική επέστρεψε το 1913 και παντρεύτηκε. Η γυναίκα του είναι Τριγλιανή. Από τα 3 παιδιά του ζούνε σήμερα τα δύο: ένα αγόρι κι ένα κορίτσι.

Το 1914 επιστρατεύτηκε κι έκαμε 4 χρόνια στρατιώτης, ενώ η οικογένειά του, μαζί μ' όλο το χωριό, από το 1915 ως το 1918 στην Προύσα.
Με την ανακωχή γύρισαν όλοι στην Τρίγλια κι έμειναν εκεί ως την Έξοδο (1922).

Στην Ελλάδα πρωτοκάθησαν στη Θεσσαλονίκη, 9 μήνες, κι ύστερα ήρθαν στη Ν. Τρίγλια. Εδώ ο πληροφορητής ασχολήθηκε με τη γεωργία και ίσαμε σήμερα εξακολουθεί να κάνει το γεωργό.

Ο Ν. Καμίνης είναι πρόθυμος πληροφορητής και γνωρίζει καλά το χωριό του. Η μνήμη του, μολονότι κάπως εξασθενημένη από τα χρόνια, τον βοηθεί αρκετά καλά ν' ανταποκρίνεται της απαιτήσεις μιας σφικτής συνεργασίας για το ζωντάνεμα του χωριού του.

Είναι λίγο ευέξαπτος, κι όταν θίγει ζητήματα αδικίας της τον ίδιο ή το χωριό του, παθιάζεται και πρέπει μα περιμένει κανείς ώσπου να ησυχάση και να βρει τον ειρμό της σκέψης του.

Το ενδιαφέρον και η προθυμία του να δώση πληροφορίες για το χωριό του ανανεώνονται εύκολα, αν μάλιστα του προσφέρει κανείς και κανένα ούζο ή καφέ.

Η διεύθυνσή του είναι: Νικόλαον Δημητρίου Καμίνην, Νέα Τρίγλια, Χαλκιδικής.

Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα) – ΔΕΛΤΙΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗ
(σελ. 14-15)

Ο Χρυσόστομος Καπάντριας γεννήθηκε στην Τρίγλια το 1873. Οι γονείς του ήταν ντόπιοι, κι όσο θυμάται οι πρόγονοί του όλοι.
Ο πατέρας του ήταν γεωργός, ήθελε βοηθό, γι' αυτό πήγε στο σχολείο κανένα μήνα μόνο, δεν ξέρει γράμματα.
Εργάστηκε στην αρχή σαν γεωργός και κατόπι, πριν τον πόλεμο, πήγε στα βαπόρια, όπου εργάστηκε δύο χρόνια, και μετά γύρισε πάλι στο χωριό.

Επιστρατεύτηκε το 1914, αλλά υπηρέτησε μόνο κανένα χρόνο. Πήρε κατόπι άδεια λόγω ασθενείας για 6 μήνες αλλά δεν ξαναπαρουσιάστηκε, πήγε βοηθός σ' έναν Τούρκο στο βουνό και κρύφτηκε.

Παντρεύτηκε στην Τρίγλια, έχει μια κόρη κι ένα γιο.

Με την Έξοδο, στο 1922, έμεινε πρώτα 10 μήνες στην Τένεδο και κατόπι ήρθε στη Ραφήνα. Κι εδώ ασχολήθηκε με τη γεωργία.

Ο Χρυσόστομος Καπάντριας είναι πρόθυμος και καλός πληροφορητής. Θυμάται πολύ καλά το χωριό του, μόνο που σαν αγράμματος δεν έχει πολύ ακονισμένη κρίση και σε μερικά σημεία δυσκολεύεται να σταθμίση τα πράγματα. Όταν δεν ξέρει κάτι δεν προσπαθεί ν' αυτοσχεδιάση, εν τούτοις είναι λίγα εκείνα που δεν θυμάται και προπαντός αναφέρονται σε ζητήματα που και κανείς όπως δεν θα μπορούσε να τα έχει υπ' όψη του παρά εντελώς συμπτωματικά, όπως παραδόσεις ή ιστορικά γεγονότα παλιά.

Η διεύθυνσή του είναι: Χρυσόστομον Καπάντριαν, Ραφήνα, Αττικής.

Βασίλειος Κολλυβίδης (Ραφήνα) – ΔΕΛΤΙΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΤΗ
(σελ. 16-17)

Ο Βασίλειος Κολλυβίδης γεννήθηκε στην Τρίγλια, σήμερα είναι 87 χρονώ.

Οι γονείς του ήταν ντόπιοι, κι οι πρόγονοί του, όσο θυμάται, όλοι από κει. Ο πατέρας του ήταν γεωργός.

Έβγαλε το Δημοτικό σχολειό της γενέτειράς του. Κατόπι ασχολήθηκε και με τη γεωργία αλλά το κυρίως επάγγελμά του ήταν καφετζής.

Από την Τρίγλια δε σάλεψε ίσαμε την εξορία του 1915 και κατόπι ως το 1922. "Μας αξίωσαν μια και καλή να σηκωθούμε" λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Παντρεύτηκε εκεί, κι η γυναίκα του ήταν Τριγλιανή. Παιδιά δεν έχει, απόκτησε τρία και του πέθαναν.

Εδώ πρωτόρθε στον Πειραιά, έμεινε κανένα χρόνο. Εδώ έχασε και τη γυναίκα του που ήταν παράλυτη, περίπου ένα χρόνο μετά την άφιξή του στην Ελλάδα.

Δοκίμασε κατόπι να εγκατασταθεί σε διάφορα μέρη και κατέληξε στη Ραφήνα. Συνέχισε κι εδώ με το παλιό του επάγγελμα του καφετζή.

Ο Β. Κολλυβίδης είναι άριστος πληροφορητής. Επειδή έχει φύγει μεγάλος από την πατρίδα του τη θυμάται πολύ καλά κι έχει διάθεση ν' αφηγείται γι' αυτήν ό,τι ξέρει. Είναι ευχάριστος τύπος, χορατατζής, αλλά σοβαρός στις πληροφορίες του και θετικός. Παρά την ηλικία του είναι ακούραστος στη συνεργασία.

Η διεύθυνσή του είναι: Βασίλειον Κολλυβίδην, Καφενείον του Σταθμού, Ραφήνα.

Κεφ. Α' (Όνομα Οικισμού κλπ)
Όνομα και Ένταξη του Οικισμού στις οικείες ενότητες
1.   Όνομα του οικισμού                  2
2.   Δελτίο της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας του ΚΜΣ. Γεωγραφική τοποθέτηση
3.   Ένταξη του οικισμού-χωριού, κωμόπολης ή πόλης σε Περιφέρεια ή και Τμήμα, μέσα στα πλαίσια των Αρχαίων Μικρασιατικών Επαρχιών, σύμφωνα με τη μέθοδο του ΚΜΣ (Έντυπο)
4.   Τούρκικη Διοίκηση
α) Έντυπο
β) Δελτία των Πληροφορητών               1
5.   Εκκλησιαστική Εξάρτηση
α) Έντυπο
β) Δελτία των Πληροφορητών               1 ½


1.   Όνομα του οικισμού
ΟΝΟΜΑ (σελ. 18-19)

Νικόλαος Καμίνης-Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τρίγλια ήταν τ' όνομα του χωριού κι εμείς έτσι το λέγαμε και τ' άλλα ελληνικά χωριά. Και στα επίσημα χαρτιά και στα κουτούκια (kütük = μητρώο κτηματολόγιο) έτσι ήταν γραμμένο.

Και οι Τούρκοι σχεδόν το ίδιο: Τρίλια το λέγαν
-   Νέρελεσιν ((Nerelesin= από πού είσαι; )
-   Τρίλιαλι (Triliali = από την Τρίγλια)

Τώρα αν ήταν κανένας Τούρκος, που δε γύριζε η γλώσσα του εύκολα, επρόφερε και Τιρίλια ή Τιρίλιε.

Οι Τούρκοι που ήρθαν πρόσφυγες το 1915 (οι Έλληνες της Τρίγλιας εξορίστηκαν το 1915. Βλέπε δελτίο «Πρόσφατη Ιστορία») από τη Βουλγαρία, κι απ' άλλα μέρη περιμαζώματα, το βγάλαν Xediγιέ κιόϊ (HediyeKoy = Χωριό-δώρο), γιατί τους το κάναν δώρο να κλέψουν και ν' αρπάξουν.

Οι γέροι κι οι δασκάλοι μας λέγαν ότι οι πρώτοι μετανάστες (βλέπε δελτίο «Κάτοικοι») που ήρθαν εκεί βρίσκαν στις εκβολές του Βαθυρύακος (βλέπε δελτίο «Ρέματα») πολλά τριγλιά- έτσι λέγονται τα μπαρμπούνια- κι ονόμασαν το χωριό Τρίγλη, κι έγινε και Τρίγλια. Έτσι το παραδοθήκαμε.

Όπως ακούσαμε όμως το χωριό λεγόταν πριν και Ντιρεκλί κιόϊ (Direklikoy = Χωριό στύλων), επί εποχής που ήρθαν οι Τούρκοι, επειδή έβγαζε από τα δέντρα ντιρέκια (στύλους) για κατάρτια. Στο ρέμα (βλέπε δελτίο «Ρέματα»), κάτω, λέγαν ότι ήταν δέντρα μεγάλα, ήταν δάσος μεγάλο και κόβαν κατάρτια. Φυσικά, και η Παντοβασίλισσα και το τζαμί (το μετέπειτα τζαμί- αρχικώς Μονή Χηνολάκκου) ήταν στο δάσος μέσα πριν να γίνη το χωριό, όπως έλεγε η παράδοση.

ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ (σελ. 21-22)
Νικόλαος Καμίνης (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το χωριό               Τρίγλια
Είχε
Μουδουρλίκι την    Τρίγλια
Καϊμακαμλίκι             τα Μουδανιά
Μουτεσαριφλίκι    
Βαλελίκι την       Προύσα

Η Τρίγλια ήταν Μουδουρλίκι Τρίγλια Ναχχιεσί Nahiye = Μουδουρλίκι)

Καϊμακαμλίκι ήταν τα Μουδανιά

Μουτεσαριφλίκι δεν είχαμε, κατ' ευθείαν στην Προύσα πηγαίναμε, όταν ήταν δεύτερη δίκη (εννοεί δίκη σοβαρότερη απ' ότι ήταν δυνατό να εκδικαστεί στο Καϊμακαμλίκι των Μουδανιών).

Κάθε συνοικία είχε το Μουχτάρη της με τους Αζάδες του. Έξη συνοικίες (βλέπε δελτίο «Μαχαλάδες»), έξη Μουχτάρηδες. Και χώρια οι Τούρκοι το δικό τους.

Είχαμε και Δημαρχία και ο Δήμαρχος ήταν πάντα Έλληνας. Και οι Σύμβουλοι ήταν Έλληνες, μόνο ένας Τούρκος.

Γίνονταν εκλογές κι έβγαινε ο Δήμαρχος, κάθε τρία-τέσσερα χρόνια.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ (σελ. 23-25)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)
Το χωριό Τρίγλια, υπαγόταν στη Μητρόπολη Προύσας.

Τίτλος Μητροπολίτη: ο Προύσης, υπέρτιμος και Έξαρχος Βιθυνίας
Έδρα Μητροπολίτη: Προύσα
Αντιπρόσωπος του Δεσπότη μέσα στο χωριό: ο Αρχιερατικός Επίτροπος (λαϊκός)

Εκκλησιαστικά υπαγόμασταν στην Μητρόπολη Προύσας. Ο Δεσπότης έπαιρνε 20 γρόσια δεσποτικό από κάθε στέφανο. Των Θεοφανίων ερχόταν στην τελετή της καταδύσεως του Σταυρού, ερχόταν στις εξετάσεις των παιδιών: «Θα πάω στην Τρίγλια,» έλεγε, «να χορτάσω γράμματα».

Είχαμε και Αρχιερατικό Επίτροπο, ένα λαϊκό.

Παπάδες είχαμε έξη, κάθε εκκλησία και παπά. Πατριώτες μας ήταν. Το χωριό μας έβγαζε παπάδες, Δεσποτάδες και δασκάλους, δάσκαλοι απ' το χωριό μας πήγαιναν και δίδασκαν και σ' άλλα χωριά.

Ύστερα, όταν ήρθε εκεί εξόριστος ο Χρυσόστομος (Ο Εθνομάρτυρας Χρυσόστομος, προτού γίνη Σμύρνης, ένα διάστημα έμεινε περιορισμένος στη γενέτειρά του Τρίγλια, λόγω της προηγούμενης πατριωτικής του δράσης που ενόχλησε τους Τούρκους), μετέπειτα Σμύρνης, επειδή γίνονταν πολλά έξοδα με το να λειτουργούν και οι έξη εκκλησίες μαζί – έξη παπάδες, έξη καντηλανάφτες, δώδεκα ψαλτάδες – περιόρισε να λειτουργούν δύο εκκλησίες, μια στον επάνω μαχαλά και μια στον κάτω , εκ περιτροπής. Φυσικά πέθαναν στο μεταξύ κι οι παπάδες, μείναν δύο μόνο, όσοι χρειάζονταν.

Κεφ. Β' (Κάτοικοι)
Κάτοικοι
1.   Αριθμός  κατοίκων                  
2.   Καταγωγή

ΚΑΤΟΙΚΟΙ (σελ. 26-28)
Νικόλαος Καμίνης-Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Τρίγλια είχε πάνω από 1000 σπίτια, ίσως και 1100. Υπολογίζαν ότι είμαστε 6 χιλιάδες κάτοικοι. Ύστερα όμως, μετά το Σύνταγμα φύγαν στην Αμερική πολλά παιδιά, για να μην στρατευτούν, φύγαν περίπου 1400 παιδιά, και σωθήκαν κι αυτά, πήραν και τους γονιούς τους κατόπι, με την καταστροφή, και τους σώσαν κι αυτούς.

Στην εξορία του '15, τότε που πήγαμε στην Προύσα, πέθαναν 830. Δηλαδή στο τέλος δε φτάναμε τις 4 χιλιάδες.

Τούρκους είχαμε μόνο 30 οικογένειες, 31 δεν γίνονταν, 30 τις φτάσαμε, 30 τις αφήσαμε. Παιδιά δεν πολυκάναν, κι ο στρατός όλο τους αποδεκάτιζε. Το 1915 που μας στείλαν εξορία φέραν κι άλλους από της Βουλγαρίας τα μέρη, αλλ' αυτοί δεν έμειναν.

Παλαιότερα ήταν περισσότεροι οι Τούρκοι. Ο Απάνω μαχαλάς (βλέπε δελτίο «μαχαλάδες») ήταν όλο σπίτια Οθωμανικά. Είχαν τέσσερα νεκροταφεία, το χωριό είχε επεκταθεί πάνω σε τούρκικα νεκροταφεία (βλέπε δελτίο «πλατείες»). Κι από τους μεγαλύτερους ακούαμε ότι ήταν περισσότεροι παλαιότερα οι Τούρκοι, έπειτα έμειναν 30 σπίτια.

Οι πιο πολλοί, πάντως, κάτοικοι της Τρίγλιας ήταν οι Χριστιανοί, έτσι ακούαμε. Αυτό φαίνεται κι από τα μοναστήρια τα παλιά που ήταν εκεί. Ύστερα, που καθέξαν (sic) οι Τούρκοι το Βυζάντιο ήρθαν και Τούρκοι κοντά στους Χριστιανούς. Υπάρχει μάλιστα παράδοση, ότι όταν ο Σουλτάν Μουράτ πολιορκούσε την Προύσα, το Βυζάντιο ήθελε να στείλει ενισχύσεις μέσω Τρίγλιας. Αυτός ο Σουλτάνος βασίλεψε 100 χρόνια και μετά την Προύσα γύρισε και πήρε όλη τη Ρούμελη και τη Θράκη.

Ακούαμε ακόμα από τους παλιούς ότι οι πρώτοι Χριστιανοί που ήρθαν εκεί ήταν Ζωζοαγαθουπολίτες, από τη Μαύρη Θάλασσα, από της Βουλγαρίας τα μέρη, γιατί κι η προφορά μας θέλαν να πουν πως μοιάζει. Ήταν ψαράδες αυτοί και ήρθαν εκεί, είδαν καλό το μέρος, φέραν και τις οικογένειές τους.

Μετά ήρθαν κι απ' άλλα μέρη: είχαμε κι από τη Μυτιλήνη, κι από τα Τρίκκαλα, από την Ύδρα, από την Κεφαλλωνιά, τη Λευκάδα, την Ήπειρο, το Τσανάκκαλέ, την Κύπρο, το Ασβεστοχώρι. Και Βουλγάρους καθαυτό είχαμε 7-8 οικογένειες, ορθόδοξους μεν αλλά ο φανατισμός Βουλγαρικός.

Οι Μυτιληνιοί και οι Βούλγαροι ήταν οι περισσότεροι, οι άλλοι από κανα δυο οικογένειες. Εύρισκαν πόρους εκεί και κάθονταν, ήταν το μεγαλύτερο ελληνικό χωριό του Νομού Προύσας η Τρίγλια.

Κεφ. Γ' (Γλώσσα)
Γλώσσα
1.   Ελληνική, Τούρκικη, Αρμένικη, Κούρδικη
2.   Ονόματα και Επίθετα
3.   Μνημεία Λόγου

ΓΛΩΣΣΑ (σελ. 29-30)
Νικόλαος Καμίνης-Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η γλώσσα μας ήταν ελληνική. Μερικούς ιδιωματισμούς είχαμε βέβαια και κάποιες διαφορές με τα' άλλα ελληνικά χωριά της περιφέρειας Προύσας, αλλά συνεννοούμαστε μια χαρά.

Εμείς, λόγου χάρη, κι οι Μουδανιώτες κι οι Συγηνοί, όταν θέλαμε να φωνάξουμε κάποιον, είχαμε το "ερέ". Οι Κιώτες είχαν το "Εβέ, συ βε" και "μπο βε". Καταλαβαίνεις από την προφορά και ξεχώριζες από πού βαστάει κάποιος.

Έπειτα, εμείς, όταν θέλαμε να πούμε αύριο πρωί λέγαμε "ταχμινά αποσαυριού". Το άκου το λέγαμε "αφικρού" τη διασκέδαση "μπαμπέτι" (τουρκικά μουχαμπέτ muhabet). Κάτι τέτοια ήταν οι ιδιωματισμοί μας.

Και οι Τούρκοι ακόμα ελληνικά ξέραν, στο δικό μας σχολείο έρχονταν, γιατί δεν είχαν σχολειό. Ύστερα τους έκαμε ο Σμύρνης Χρυσόστομος τούρκικο σχολειό, το 1919.

Τα τούρκικα τα ξέραμε, γιατί είχαμε και τα τούρκικα χωριά έξω που φέρναν τα προϊόντα τους και γινόταν παζάρι, ήσουν υποχρεωμένος να τα μάθης για τις συναλλαγές. Οι άντρες τα ξέραν σχεδόν οι περισσότεροι, και οι γυναίκες ξέραν, σ' ένα μέρος που συναναστρέφονται Έλληνες με Τούρκους τα μαθαίνουν.

ΒΙΘΥΝΙΑ (σελ. 31-32)
Νικόλαος Καμίνης (Ν. Τρίγλια)

Όπως ακούαμε, Βιθυνία ήταν η Νίκαια – έχει και λίμνη εκεί- αυτά τα μέρη. Η λίμνη είναι 12 ώρες αρμενισιά το μάκρος της και πολύ βαθειά, το βάθος της δεν το βρίσκαν. Η μια της άκρη είναι το Παζάρ κιόϊ και η άλλη η Νίκαια. Τότε, επί Τουρκίας, είχαν αποφασίσει ν' ανοίξουν κανάλι να κατεβάσουν τα νερά στην Κίο, αλλά είδαν ότι θα την έπαιρνε το νερό την Κίο και σταμάτησαν.

Έχουν να πουν ότι στα παλιά χρόνια βγήκαν εκεί κάποτε δυό αδέλφια κι αρχίσαν να κτίζουν κάστρο απ΄ τις δυό μεριές της Νίκαιας με πέτρες μεγάλη, όχι κτιστές, ξεροτράχαλα. Αρχίσαν να κτίζουν νέοι κι αντάμωσαν κτίζοντας το κάστρο, όταν γέρασαν, μετά 80 χρόνια.

Κεφάλαιο Δ'
Δελτίο με ποικίλο περιεχόμενο
Ελεύθερη παρουσίαση του οικισμού από τον πληροφορητή (Αφήνεται στην κρίση του Συλλογέα)


Κεφ. Ε' (Θέση, Δρόμοι, Βουνά κλπ)
Γεωγραφικά στοιχεία
1.   Θέση του οικισμού            2 ½
2.   Δρόμοι εξωτερικοί
3.   Βουνά. Λόφοι. Οροπέδια. Πεδιάδες      4 ½
4.   Σπηλιές φυσικές. Σπηλιές λαξευτές      
5.   Ποτάμια. Ρέματα (Ντερέδες). Λίμνες. Έλη   2 ½
6.   Θάλασσα. Νησιά. Λιμάνια. Παραλίες   3
7.   Κλίμα               3

1 ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ (σελ. 33)
Νικόλαος Καμίνης-Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)

Η Τρίγλια απείχε από τα Μουδανιά 1 ½ - 2 ώρες κι από Μιχαλίτσι 40-45 χιλιόμετρα. Ήταν παραθαλάσσια, τα σπίτια άκρη-άκρη στην παραλία, μερικά τα χτυπούσε το κύμα.

Το χωριό ήταν κτισμένο σε μια χαράδρα μέσα – το μισό από κει, το μισό από δω και στη μέση περνούσε ρέμα. Δεξιά κι αριστερά υψώνονταν δυό λόφοι: Το Σταυροπήδι, βλέποντας από τη θάλασσα αριστερά, και η Κορακοφωλιά δεξιά. Πιο πίσω είχε και τρίτο λόφο, τη Χρυσοποδιά, ανάμεσα σ' αυτούς τους τρεις ήταν το χωριό. Το μάκρος του, από την παραλία ίσαμε το Μοναστήρι των Πατέρων, λίγο πιο κάτω (προς το χωριό), ήταν τρία τέταρτα της ώρας, να πηγαίνης σαν άνθρωπος.

Λιμάνι δεν είχαμε, στα τελευταία (1919) κάναν μια μικρή σκάλα με πρωτοβουλία του πατριώτη μας Χρυσόστομου Σμύρνης, μα την πήρε κι αυτήν η θάλασσα. Μαίστρος (άνεμος Βορειδυτικός) τόπιανε πολύ το μέρος, προπαντός χαμηλός Μαίστρος και Λεβάντης τόπιαναν, για νάμαστε μέσα, μόνο μια Νοτιά δεν τόπιανε, οι άλλοι όλοι οι καιροί τόπιαναν.

Σύνορα είχαμε με το Γιαλί Τσιφλίκ, ελληνικό χωριό, με το Διασκέλι (το όνομα προέρχεται από το αρχαίο Δασκύλιον), Τούρκικο χωριό, με τη Συγή, ελληνικό, και με τα δυό τουρκοχώρια Καϊμάbaci και Μιζόρbaci.

2 ΔΡΟΜΟΙ (σελ. 34-35)
Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Δημόσιος δρόμος μας συνέδεε με τα Μουδανιά και με το Μιχαλίτσι. Εκείνος που πήγαινε για τα Μουδανιά περνούσε από τη Βαϊνού (βλέπε σχετικό δελτίο), στα χρόνια μας έγινε.

Εκείνον που πήγαινε για το Μιχαλίτσι περνούσε από το τούρκικο χωριό Διασκέλι. Κι αυτός καινούργιος ήταν, στα χρόνια μας έγινε.

Περνούσε κάρρο από τούτους τους δρόμους, ήταν πατωμένοι (στρωμένοι) με τσακίλι (χαλίκι?).

Με τα' άλλα χωριά είχε δρόμους που πήγαινε μόνο ζώο.

3 ΒΟΥΝΑ, ΛΟΦΟΙ, ΟΡΟΠΕΔΙΑ, ΠΕΔΙΑΔΕΣ (σελ. 36)

ΒΑΪΝΟΥ (σελ. 36)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πλάι στο χωριό Ανατολικά ήταν η Βαϊνού, ένα ύψωμα κι από κάτω γκρεμός. Ο δημόσιος δρόμος για τα Μουδανιά περνάει από τη Βαϊνού.
Ποιος ξέρει τι σημαίνει τα' όνομα τούτο! Εμείς δεν ακούσαμε.

ΒΟΥΝΟ ή ΒΟΥΝΑ (σελ. 37)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Μετά τα Γιάνικα (βλέπε σχετικό δελτίο) ανέβαινες σ' αυτήν την τοποθεσία, ήταν μια ώρα και τέταρτο ν' ανέβης ως μιάμιση. Να κατέβης ήταν τρία τέταρτα ως μιαν ώρα. Προς τα Νότια ήταν.

Ορεινό ήταν το μέρος αυτό και δασώδες: ξύλα κόβαν, τα ζώα βοσκούσαν οι τσομπάνηδες. Και κάτι χωραφάκια είχε, σπέρνανε.

ΓΟΥΡΝΑ (σελ. 38)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Σύνορα με τα Βουνά (βλέπε σχετικό δελτίο), προς τα Νότια (δηλαδή προς τα Νότια της Τρίγλιας), ήταν η Γούρνα, μια περιφέρεια ορεινή κι αυτή. Είχε και τρεχούμενο νερό.

Ελαιόδενδρα υπήρχαν εκεί, καστανιές κι άλλα διάφορα δένδρα.

ΚΟΡΑΚΟΦΩΛΙΑ (σελ. 39)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Κορακοφωλιά ήταν στο χωριό πλάϊ βράχος, ύψος μεγάλο, θα είχε 200 μέτρα και πάνω. Από τη θάλασσα βλέποντας το χωριό έπεφτε δεξιά. Πήγαιναν τα κοράκια και κάναν στους βράχους, φωλιές, γι' αυτό λεγόταν και Κορακοφωλιά. Είχε και κάτι άγρια μικρά κυπαρίσσια επάνω.

ΜΕΛΛΙΣΣΟΠΕΤΡΑ (ή Μελισσόπετρες) (σελ. 40)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό το μέρος ήταν πάνω από την Παφλαόνα (βλέπε σχετικό δελτίο), η κεφαλή της Παφλαόνας, 1 ½ ώρα (90) απ' το χωριό, προς τα Δυτικά. Ήταν ορεινό μέρος , είχε και μια μεγάλη πέτρα και φώλιαζε μελίσσι, ήταν σχισμένη η πέτρα και στις σχισμάδες ήταν μελίσσι. Πολλές φορές με τη ζέστη έτρεχε έξω το μέλι. Γι' αυτό λεγόταν και Μελισσόπετρα η τοποθεσία αυτή. Και κτήματα είχαμε εκεί, ελαιώνες.

ΝΤΡΙΒΟΥΝΙ (ή Ντριβούνια) (σελ. 41)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν περισσότερο από δυό ώρες Βορειοδυτικά της Τρίγλιας από τον Κετέν ντερέ (βλέπε σχετικό δελτίο), θα περάσης για να πας εκεί.

Χωράφια με σιτηρά ήταν εκεί, η γη της επαγγελίας. Και ίσιωμα ήταν και χαμηλούς λόφους είχε.

ΤΣΑΠΗΜΕΝΗ (σελ. 42)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Μεταξύ Κετέν ντερέ και Καπαντζά (βλέπε σχετικό δελτίο), ήταν η Τσαπημένη, ορεινό μέρος. Είχε φίδια εκεί μέσα σε πέτρες, σε κουφάλες.
Ζευγάρι δεν πήγαινε σ' αυτό το μέρος, με τσαπί όλο σκάβαν και ίσως απ αυτού να είναι και τα' όνομα Τσαπημένη.

Από την Τρίγλια θ' απείχε ίσα μιάν ώρα και τρία τέταρτα.

ΤΣΙΤΡΙΠΟΝΙ (σελ. 43)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το Τσιτριπόνι είναι μια μικρή περιφέρεια, ένας λόφος και πάνω ίσιωμα, περίπου ένα τέταρτο από το χωριό, προς το Μοναστήρι των Πατέρων (βλέπε σχετικό δελτίο).

ΧΡΥΣΟΠΟΔΙΑ (σελ. 44)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία είναι δίπλα στο χωριό, απ' το πάνω μέρος, Νοτιοδυτικά, μια απόσταση 5-10 λεπτά. Ορεινό λίγο ερχόταν κι είχαμε ελιές κι αυτού.

4 ΣΠΗΛΙΕΣ ΦΥΣΙΚΕΣ, ΣΠΗΛΙΕΣ ΛΑΞΕΥΤΕΣ
5 ΠΟΤΑΜΙΑ, ΡΕΜΑΤΑ, ΛΙΜΝΕΣ, ΕΛΗ, ΓΕΦΥΡΙΑ

ΡΕΜΑΤΑ (σελ. 45-46)

Νικόλαος Καμίνης-Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης (Ραφήνα)

Μέσα στο χωριό περνούσε ρέμα, ξεροπόταμο ήταν, έτρεχε νερό αλλά μόνο το χειμώνα. Το καλοκαίρι που λιγόστευε πολύ το νερό, είχε πόρτες επάνω, πριν βγης από το χωριό, και το δέναν και μαζευόταν. Ύστερα ανοίγαν δόσεις-δόσεις τις πόρτες και περνούσε το νερό κι έπαιρνε τις ακαθαρσίες, γιατί ο ντερές αυτός ήταν και οχετός του χωριού.

Όνομα ιδιαίτερο δεν είχε, εμείς "ο ντερές" λέγαμε. Παλιότερα φαίνεται ότι λεγόταν Βαθυρύαξ, γιατί και το Μοναστήρι του Σωτήρος (βλέπε σχετικό δελτίο), κοντά από το οποίο περνούσε τούτο το ρέμα, πριν κατεβή στο χωριό, λεγόταν και Μονή Βαθυρύακος.

Παλιότερα, 60-70 χρόνια πριν (από την έξοδο), δεν είχαν γίνει ακόμα τα μουράγια (κτιστά τοιχώματα) στα πλευρά του ντερέ, ούτε κι η δέση επάνω, κι επειδή δεν καθάριζε καλά υπήρχε ελονοσία στο χωριό.

Κάποτε έκαμε και ζημιά, το 1907, Μαίου 24, ημέρα Πέμπτη. Κατέβηκε το νερό ορμητικά με τη νεροποντή και μπήκε στα μαγαζιά, πήρε λάδια, ελιές, πήρε και ζώα. Σπίτια δεν πήρε αλλά από υλικά έκαμε πολλές ζημιές. Ξήλωσε και τις τραβέρσες (βλέπε και δελτίο γεφύρια) με τις οποίες ήταν σκεπασμένος ο μισός σχεδόν ντερές, από τη θάλασσα αι πάνω, άκουγες κρακ, κρακ, κρακ, τις πέταγε πάνω και τις πήρε όλες στη θάλασσα.

Τα χαμηλά του χωριού γίνηκαν σα λίμνη.

Είχαμε κι άλλα ρέματα, ο μεράς (η περιοχή μας, mera = βοσκοτόπια, κοινοτική περιοχή) μας ήταν ανώμαλος κι όπου πήγαινες θάβρισκες και ρέματα.

ΓΕΦΥΡΙΑ (σελ 47)

Νικόλαος Καμίνης (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Ο ντερές που περνούσε μέσα απ' το χωριό ήταν σκεπασμένος, από τη θάλασσα και πάνω καμιά τρακοσαριά μέτρα, όλο με τραβέρσες, χοντρά ξύλα. Από κει και πάνω είχε καμιά δεκαριά γέφυρες περίπου. Οι δύο ήταν πέτρινες, παλιές γέφυρες, με καμάρες. Οι άλλες ήταν ξύλινες.

6 ΘΑΛΑΣΣΑ, ΝΗΣΙΑ, ΛΙΜΑΝΙΑ, ΠΑΡΑΛΙΕΣ

ΖΙΓΡΕΣ (σελ. 48)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Ζίγρες είναι παραλία, στα Μαυρόγια (βλέπε σχετικό δελτίο) από πάνω, συνορεύεται με τον Άϊ Γιάννη (βλέπε σχετικό δελτίο). Από το χωριό απέχει αυτό το μέρος πάνω από μια ώρα.

Για την ονομασία του δεν ξέρουμε τίποτε.

ΚΑΡΟΥΛΟΥ (σελ. 49)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Καρουλού είναι ένα νησάκι απέναντι στην παραλία της Τρίγλιας, κοντά. Πηγαίναν τα παιδιά και κάναν βουτιές.

ΚΑΠΑΝΤΖΑ (σελ. 50)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό ήταν λιμάνι παλιό, πολλών χρόνων, πριν Τουρκίας. Είχε στην είσοδο, από δω κι από κει, δυό πέτρες μεγάλες – πως τις πήγαν εκεί! – τρυπημένες και βάναν αλυσίδες, ακούαμε, κι όταν μπαίναν μέσα τα καΐκια κλείναν το λιμάνι να μην μπουν πειρατές.

Συν τω χρόνω κατέβαζε η βροχή χώμα, ρίχναν και μπάζα διάφοροι, αλλά και πάλι στην εποχή μας χωρούσε 7-8 καΐκια  μέσα, μ΄ όλο που μίκρυνε.

Ήταν 1 ½ ώρα (1,5/90) βορειοδυτικά της Τρίγλιας αυτό το λιμάνι και λεγόταν Καπαντζά επειδή ήταν έτσι κλειστό, Καπαντζά (Kapanca = περίκλειστος χώρος, παγίδα) θα πη παγίδα, τούρκικα.

ΚΡΕΜΝΑ (σελ. 51)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Δυτικά της Τρίγλιας είναι τα Κρεμνά, στην παραλία, 20 λεπτά περίπου απ' το χωριό. Όλο κρημνά είναι το μέρος, γερτά προς τη θάλασσα. Πιο πάνω όμως έχει και καλλιεργήσιμη γης, ελιές είχαμε κι εκεί. Κρημνίσια τα λέγαμε αυτά τα κτήματα.

ΜΠΟΥDΡΟΥΜΙ (σελ. 52)

Το Μπουdρούμι (budrum = σκοτηνό υπόγειο, φυλακή) είναι μια πέτρα στη θάλασσα, φάτσα στο χωριό. Βράχος της παραλίας.

ΣΚΑΛΑ (σελ. 53)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πλάι στα Κρεμνά (βλέπε σχετικό δελτίο) είναι η Σκάλα, στην παραλία. Κρεμνά-Σκάλα-Άϊ Γιάννης, έτσι έρχεται η σειρά από το χωριό.
Στα χαμηλά (προς τη θάλασσα) ήταν βραχώδες μέρος, ανεβαίνοντας προς τα πάνω είχε ελιές.

7 ΚΛΙΜΑ (σελ. 54-56)

Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το κλίμα μας ήταν καλό. Ελονοσία δεν υπήρχε, σπανίως μερικοί που πήγαιναν να δουλέψουν σε άλλα χωριά τη φέρναν μαζί τους – παραξυμό τη λέγαμε. Αλλά πριν να γίνουν τα μουράγια γύρω στο ντερέ (βλέπε δελτίο) και να καθαρίζη με το νερό που δένουν επάνω, υπήρχε ελονοσία, πριν 60-70 χρόνια.

Το χειμώνα είχαμε μπόλικα χιόνια, είχαμε χρονιές που είχαμε βαρυχειμωνιά κι απ' τα κεραμίδια κατέβαιναν δεκανίκια τα κρύσταλλα.
Βαστούσε αρκετά, και μια και δυό βδομάδες, ο χιόνι, κι άμα ξαναχιόνιζε κι έκανε και αέρα τότε δύσκολα έλειωνε, Μαίστρος (Μαίστρος ή Σκίρων, άνεμος βορειοδυτικός) τόπιανε το μέρος μας.

Από το Νοέμβριο είχαμε χειμώνα προπάντων όμως τα Δωδεκάμερα. Και βροχές είχαμε εκτός από χιόνια.

Το χειμώνα, όταν μάλιστα τελείωναν οι δουλειές με τις ελιές και τα λάδια, που βαστούσαν ως τα Δωδεκάμερα, μετά είχαμε καθησιό και πρέφα στα καφενεία.

Άμα έκαμε καλωσύνη μπορούσες να βγης να τσαπίσης, όταν όμως έβρεχε δεν μπορούσες να πας στα κτήματα, είχε λάσπες πολλές, η γης ήταν χοντρή.

Και το Μάρτιο ακόμα χιόνιζε κάποτε, χειμώνας ήταν ίσαμε το Μάρτιο.

Τον Απρίλη είχαμε άνοιξη, ήταν παράδεισος! Είχαμε και βροχές, όποτε της κολλούσε η βίδα έβρεχε.

Καλλιεργούσαμε τις ελιές την άνοιξη, είχαμε τη σηροτροφία. Μάιο και Ιούνιο είναι στη βράση τους τα κουκούλια.

Το καλοκαίρι μας ήταν μάλλον δροσερό, έτσι όπως εδώ δεν είχε. Ζέστη είχαμε μόνο με το νοτιά, προπάντων όταν φυσούσε λίβας. Έβλεπες τότε και μπαίλντιζαν (ατονούσαν, λιγοθυμούσαν) τα κουκούλια.

Το καλοκαίρι, όταν τελείωναν τα κουκούλια, κάναμε λισκάρι (σκάψιμο της γης, ετοιμασία για προσεχή καλλιέργεια) ή καθόμαστε.

Από Σεπτέμβριο είχαμε φθινόπωρο, πρωτοβρόχια. Τακτικές βροχές είχαμε. Τα σταφύλια, τα φρούτα μαζεύαμε, οι γυναίκες ετοίμαζαν τα σπιτικά για το χειμώνα.

Έπειτα άρχιζε ο τρυγητός της ελιάς. Θα μαζέψωμε πρώτα από κάτω 4-5 φορές τις ελιές κι έπειτα του Άϊ Δημητριού θ' αρχίσουμε τον τρύγο, θ' ανοίξουν τα ελαιοτριβεία. Οι ελιές, τα λάδια είναι του φθινόπωρου δουλειές και των αρχών του χειμώνα.

Κεφ. Ζ' (Τοπωνύμια)
Τοπωνύμια μέσα στο χωριό και στην Κοινοτική του Περιφέρεια.
1.   Όνομα
2.   Περιγραφή
3.   Απόσταση από το χωριό
4.   Ενθυμήσεις, παραδόσεις, γεγονότα, που συνδέονται μ' αυτά.

Τ' ΄ΑΓΙΟΥ ΤΟ ΚΕΛΙ (σελ. 57)

Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία έρχεται παραπλεύρως στην Πλατανιά και στα Καλάμια, περίπου ένα τέταρτο από το χωριό.

Στην εποχή μας καλλιεργημένα κτήματα ήταν εκεί, μπαξέδες με μουριές, οπωροφόρα δένδρα και ολόγυρα ελιές. Τίποτε άλλο δε φτάσαμε: ούτε κελλί ούτε τίποτε. Ούτε ακούσαμε να λένε γι' αυτό το μέρος.

ΑΛΩ΄ΝΙΑ (σελ. 58)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Κοντά στο χωριό ήταν η τοποθεσία αυτή, ίσαμε μισήν ώρα προς τα Δυτικά, πλαγίως από τα Καλάμια ερχόταν.
Είχε εκεί παλαιά αλώνια, κάπου 6-7, καμωμένα ειδικά, όχι από μας, στα παλιά τα χρόνια.

ΑΣΠΡΟ΄ΓΕΙΑ (σελ. 59)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν πλάι στα Μαυρόγια, δηλαδή κι αυτή 1 ½ ώρα βορειοδυτικά κι επειδή είχε άσπρα χώματα εδώ, ονομαζόταν Ασπρόγεια. Περιοχή με κτήματα ήταν, με χωράφια.

ΑΪ ΒΑΣΙΛΗΣ (ή Άϊ Βασίληδες) (σελ. 61)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Ο Άϊ Βασίλης ήταν κοντύτερα από τα Ζυγάδια προς το χωριό, δηλαδή μιαν ώρα και τέταρτο, Δυτικά.

Είχε ένα παλιό χτίσμα εκεί, ερείπιο, δε φαινόταν τι ήταν. Κάτω απ΄ το βουναλάκι έτρεχε το νερό, μια βρύση, του Άϊ Βασίλη  η βρύση. Είχε και μια μεγάλη βαλανιδιά πιο κει.

Μερικοί το ήξεραν γι' αγίασμα το νερό της βρύσης – μπορείς να ξέρης ακριβώς! Κάθε νερό κι αγίασμα σχεδόν ήταν εκεί.

Λέγαμε και Άϊ Βασίληδες την τοποθεσία αυτή, δηλαδή τα κτήματά μας στον Άϊ Βασίλη ήταν οι Άϊ Βασίληδες (βλέπε και τοπωνύμια: Πλατανιά, Κρύαβρύση)

ΑΧΟΥ΄ΡΙΑ (σελ. 60)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τ' Αχούρια ήταν τούρκικο μεζαρλίκι (νεκροταφείο) έξω από το χωριό Δυτικά. Αχούρι θα πει στάβλο τούρκικα, αλλά δεν υπήρχαν στάβλοι εκεί. Ποιος ξέρει γιατί ονομάστηκε έτσι.

ΒΑΣΙΛΙΤΣΗΔΕΣ (σελ. 62)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Ανάμεσα Λιβάδια με Μπουλιά, 20 λεπτά από το χωριό ήταν οι Βασιλίτσηδες. Κτήματα είχαμε εκεί.

Για τ' όνομα δεν ακούσαμε τίποτε, πρέπει νάναι 500 χρονώ άνθρωποι να θυμηθούνε.

ΓΙΑ΄ΝΙΚΑ (τα) (σελ. 63)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Γιάνικα ήταν πιο μέσα (πιο πέρα) από την Πλατανιά, περίπου άλλη μισήν ώρα ακόμα, δηλαδή κοντά μιαν ώρα παρά κάτι, προς τα Νοτιοδυτικά.

Ρεματιές ήταν εκεί, στενά μέρη, κι ίσως γι' αυτό να ονομάστηκαν έτσι από το γιαν (yan = πλαγιά, πλευρά) το τούρκικο, που σημαίνει πλαγιά.
Ελαιόδενδρα είχε κι εκεί.

ΑΪ ΓΙΩΡΓΗΣ (ή Άϊ Γιώργηδες) (σελ. 65)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν ½ ώρα Δυτικά της Τρίγλιας. Είχε ένα Μοναστήρι πολύ αρχαίο εκεί, τα ντουβάρια σώζονταν ακόμα, ποιος ξέρει ποιανού αιώνα, μες στα δένδρα, μες στους θάμνους ένα γκρεμισμένο εκκλησάκι, πνιγμένο στις δάφνες. Αγίασμα δεν είχε.

Κτήματα είχαμε κι εκεί, τους Αϊ Γιώργηδες όπως τα λέγαμε.

Παλαιότερα ήταν δύο μεγάλα κυπαρίσσια σ' αυτό το μέρος, εμείς δεν τα σώσαμε.

ΓΙΟΛΤΖΟΥ΄ΚΙΑ (σελ. 64)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία είναι δυο ώρες από την Τρίγλια, Δυτικά της Μελισσόπετρας, πάνω από τους Μιχαλάκους.

Δεν είχαμε κτήματα φτασμένα εκεί, οι νεώτεροι, πριν από 50-60 χρόνια είχαν εκχερσώσει το μέρος και βάλαν φιντάνια (νεαρό φυτό). Καινουργές ήταν, όπως λέγαμε στη γλώσσα μας.

ΓΟΥΡΝΙ΄ΤΣΕΣ (σελ. 66)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Γουρνίτσες πέφτουν κοντά στην Παφλαόνα- πρώτα οι Γουρνίτσες κι ύστερα η Παφλαόνα, δηλαδή μιαν (1/60) ώρα καλή από το χωριό, προς τα Δυτικά.

Όλο ελιές είχε κι αυτού. Σε κανα δυο μέρη είχε νερά και τρέχαν πηγές.

ΖΥΓΑ΄ΔΙΑ (τα) (σελ. 67)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν κοντά δυο ώρες από το χωριό προς τα Δυτικά. Κάμπος ήταν εκεί, χωράφια.

Από πού προήλθε τα' όνομα και τι σημαίνει δεν είναι γνωστό.

ΑΪ ΘΟΔΟΤΕΣ (σελ. 68)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Άϊ Θοδότες ήταν κοντά στο χωριό, ένα τέταρτο της ώρας πλάι στα Καλάμια- έρχεται ανάμεσα Λιβάδια με Καλάμια.
Δεν υπήρχε ούτε εκκλησία ούτε Αγίασμα εδώ, ούτε ερείπια.

Το λέγουν και Εβραίϊκα τούτο το μέρος, γιατί, όπως ακούαμε, εκείνα τα χρόνια, τα παλιά ήταν εβραίικα μνήματα.

ΚΑΛΑ΄ΜΙΑ (σελ 69)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν κάπου 10-15 λεπτά προς τα Ν-Δυτικά της Τρίγλιας. Ρεματιά ήταν, είχε και ίσιωμα, μπαξέδες με μουριές πολλές. Είχε και πηγή.

Γιατί το λέγαν έτσι, δεν ξέρουμε. Λέγαμε, όταν είχαμε κανένα κτήμα εκεί: Πάω στο καλάμι μου.

ΚΑΛΕΝΤΕ΄ΡΙΑ (σελ. 70)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Καλεντέρια ήταν μια ρεματιά, δυο ώρες πάνω-κάτω απ' το χωριό προς το Γιαλί Τσιφλίκ. Ελιές είχε κι εκεί κι άλλα διάφορα δένδρα.

ΚΑΛΙΑ΄ΓΚΟΙ (οι) (σελ. 71)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Καλιάγκοι έρχονταν από τα Λιβάδια επάνω- ένα με τ' άλλο 10 λεπτά- λιγάκι ανηφορικά ήταν τα κτήματα αυτά. Από το χωριό θ' απείχαν περίπου μισήν ώρα, Νοτιοανατολικά.

Ελαιώνες είχαμε κι εκεί.

Τ' όνομα ποιος ξέρει από πού προέρχεται. Μερικοί είχαν να πουν ότι βρίσκαν και κάτι αρχαία εκεί στους Καλιάγκους, ότι ήταν παλιό το μέρος.

ΚΑΛΝΤΙΡΙ΄ΜΙ (σελ. 72)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Άϊ Γιώργηδες είναι κι αυτό το μέρος, καλντιρίμι (πλακοστρωμένος δρόμος) ονομάστηκε μετά, γιατί φάνηκε από τις βροχές αρχαίος δρόμος, ποιος ξέρει πριν πόσα χρόνια καμωμένος. Σε μερικά σημεία που γυμνώθηκαν τα πλάγιά του έβλεπες να έχει δυο μέτρα πάχος.
Από το  χωριό ήταν μισήν ώρα το πολύ προς τα Δυτικά, συνέχεια με τον Άϊ Γιώργη.

ΚΑΜΑ΄ΡΑ (σελ. 73)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Καμάρα ήταν τοποθεσία αρχαία: Όλο ερείπια είχε, παλιοντούβαρα, μάρμαρα, τούβλα αρχαία, πέτρες. Ένας έβγαλε ένα κιούπι πέτρινο που θάπαιρνε ίσαμε 500-600 οκάδες λάδι. Φαινόταν μέρος κατοικημένο στα παλιά χρόνια, ποιος ξέρει πότε.
Κι αυτό πάνω από μιαν ώρα ήταν προς τα Δυτικά.

ΚΑΜΕ΄ΝΟΣ (ή Καμένοι) (σελ. 74)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πιο πέρα απ' τα Καλάμια η ρεματιά πάει στον καμένο, που απέχει μισήν ώρα απ' το χωριό, προς τα Δυτικά.

Μπαξέδες με μουριές είχαμε εκεί, αμπέλια, δένδρα μεγάλα, καρυδιές, Στις πλαγιές είχε ελαιόδενδρα.

Είναι άγνωστο γιατί λεγόταν Καμένος η τοποθεσία αυτή, μια φορά θυμόμαστε να είχε καεί.

ΚΑΠΛΙΟ΄ (ή Καπλιά) (σελ. 75)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)
Τα Καπλιά ήταν πλάι στον Άϊ Γιάννη, προς το χωριό, του Μοναστηριού τα κτήματα ήταν εκεί, δέντρα παλιά.
Για τ' όνομα δεν ακούσαμε, ποιος ξέρει για ονομάστηκε Καπλιό!

ΚΑΡΕΤΟ΄ (ή Καρετά) (σελ. 76)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Στη Χρυσοποδιά είναι αυτό, σχεδόν το ίδιο είναι: ένα υψωματάκι μ' ελαιόδενδρα, δίπλα στο χωριό.

ΚΕΤΕ΄Ν ΝΤΕΡΕ΄Σ (σελ. 77)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Ο Κετέν ντερές ήταν παρακάτω απ' τα Ζυγάδια- πλάγια έρχεται μ' αυτά- περίπου δυο ώρες από το χωριό. Ήταν ρέμα εκεί, είχε κι ένα μύλο του Μοναστηριού του Άϊ Γιάννη.

Κετέν τουρκικά θα πει λινάρι και Κετέν ντερές, ρέμα του λιναριού. Σ' αυτό το ρέμα πλακώναν λινάρι και το αφήναν 1 μήνα να μουσκέψη και κατόπι το κοπανούσαν και γινόταν στουπί.

Απ' όλη την περιφέρεια εκεί γύρω τα νερά σ' αυτόν τον ντερέ καταστάλαζαν.

ΚΛΑΔΕΡΗ΄ (ή Κλαδερές) (σελ. 78)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Κλαδερή ήταν Βορειοδυτικά της Τρίγλιας ίσαμε μιαν ώρα και τέταρτο. Αμπέλια είχαμε εκεί και δέντρα.

Γιατί το λέγαν έτσι αυτό το μέρος, ποιος ξέρει!

ΚΟΥ΄ΚΟΣ (σελ. 79)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Βγαίνοντας από το χωριό, 10 λεπτά, είναι ο Κούκος, στην παραλία, πριν πας στα Κρεμνά.
Ελαιώνες είχε εκεί και πεύκα πολλά.

ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ (ή Κρυαβρύσες, ο πληθυντικός δεν εκτείνεται κα στο πρώτο συνθετικό, επειδή προφερόταν σαν μια λέξη τ' όνομα: Κρυαβρύση)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό το μέρος ήταν ίσαμε 1 ώρα και τέταρτο από την Τρίγλια, προς τα Δυτικά, κάμπος ήταν. Είχε πηγαία νερά, κρύα. Εκεί ήταν και του Μπουά η βρύση που λέγαμε.

Κρυβρύση προφέραμε, κι επειδή ήταν του ενού και τ' αλλουνού τα κτήματα εκεί λέγαμε κα Κρυαβρύσες (ο πληθυντικός προέρχεται από τα πολλά κτήματα που υπήρχαν στην Κρυαβρύση. Κρυαβρύσες = τα κτήματα στην Κρυαβρύση, βλέπε και δελτίο Πλατανιές)

ΚΟΥΜΙΑ΄ (σελ. 80)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Κουμιά ήταν ίσαμε μισήν ώρα (0,5/30) από το χωριό, Νότια. Για να πας στις Στέρνες θα περνούσες από τα Κουμιά. Κι αυτού ελαιώνα είχαμε.

Τ' όνομα ίσως προέρχεται από το τούρκικο κουμ, που σημαίνει άμμος, γιατί το έδαφος ήταν πράγματι εκεί λίγο αμμώδες.

ΛΑ΄ΜΑΡΗΣ (ή Λαμάρηδες) (σελ. 82)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Θα περάσεις τα Μόνοικα, θα περάσεις και το Καλντερίμι να πας στου Λάμαρη, μισήν ώρα περίπου από το χωριό.

Μουριές είχε εκεί κι ελαιόδεντρα. Είχε κι ένα ξερό πηγάδι, το γέμιζαν πέτρες.

ΛΑ΄ΣΚΑΡΗ (σελ. 83)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Του Λάσκαρη πέφτει κάτω από τις Γουρνίτσες, μιαν ώρα περίπου απ' το χωριό, Νοτιοδυτικά. Μουριές είχε εκεί, μπαξέδες.

Αυτή η ονομασία έμεινε από κάποιο παλιό νοικοκύρη που είχε εκεί κτήματα. Στην εποχή μας δεν υπήρχε κανείς Λάσκαρης που νάχει κτήματα εκεί.

ΛΙΒΑ΄ΔΙΑ (τα) (σελ. 84)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Λιβάδια ήταν 20-25 λεπτά στα Νοτιοδυτικά της Τρίγλιας. Ελιόδεντρα είχε πολλά εκεί, ήταν η καλύτερη τοποθεσία για ελιές.

ΛΟΓΓΟΣ (ή Λόγγος) (σελ. 85)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή ήταν μια περιφέρεια μισήν ώρα από το χωριό, προς τα Δυτικά, που όλα τα νερά εκεί καταστάλαζαν το χειμώνα, έπιανε πολλά νερά, γινόταν λίμνη. Και το καλοκαίρι βάζαν κρεμμύδια, καλαμπόκια, ρεβύθια ... Είχε και έλη εκεί.

Ολοτρόγυρα είχε και μπαξέδες, μουριές.

ΜΑΛΑΦΡΑ΄Σ (σελ. 86)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Ο Μαλαφράς ήταν μισήν ώρα (0,5/30) από το χωριό, πριν πας στα Πηγαδίτσα, δηλαδή πέφτει Δυτικά. Τ' όνομα σημαίνει τόπο που βγάζει μάλαφρα, έτσι λέγαμε εμείς το μάλαθρο. Αδύνατη γης ήταν, είχαμε όμως κι εκεί ελιές.

ΜΑΡΙΕ΄Σ (σελ. 87)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Μαριές ήταν κοντά στο χωριό, μισήν ώρα περίπου, προς τα Δυτικά. Ελαιώνες είχε κι εκεί.

Άγνωστο γιατί το λέγαν Μαριές αυτό τα μέρος, Δεν υπήρχε καμιά παράδοση.

ΜΑΡΜΑ'ΡΑ (σελ. 88)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία ήταν πάνω από τις Γουρνίτσες και κάτω από την Παφλαόνα, 1 ½ ώρα από το χωριό προς τα Νοτιοδυτικά. Αυτού είχε νερά, πηγές. Κτήματα είχαμε κι εκεί.

Ποιος ξέρει γιατί το λέγαν Μαρμάρα! Δεν ακούσαμε τίποτα.

ΜΑΥΡΟ'ΓΕΙΑ (σελ. 89)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Μαυρόγεια πέφταν λίγο βορειότερα της Κρυαβρύσης, δηλαδή Βορειοδυτικά της Τρίγλιας και σε απόσταση 1 ½ ώρας, κάτι λιγότερο.

Χωράφια είχαμε κει και τα χώματα ήταν μαύρα, γι' αυτό λεγόταν και Μαυρόγεια το μέρος, όπως Ασπρόγεια λέγαμε μιαν άλλη τοποθεσία εκεί δίπλα, με άσπρα χώματα.

ΜΙΧΑΛΑΚΟΙ (σελ. 90)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Μιχαλάκοι είναι μια τοποθεσία μιάμιση ώρα Νοτιοδυτικά της Τρίγλιας. Ελαιώνες είχε κι εκεί.

Για τ' όνομα δεν ακούσαμε τίποτα, δεν υπήρχε καμιά παράδοση.

ΜΠΟΥΛΙ΄(ή Μπουλιά) (σελ. 91)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Μπουλιά ήταν ίσαμε ένα τέταρτο από το χωριό Νοτιοανατολικά.

Ελαιόδεντρα είχαμε κι εκεί, κτήματα.

Για τ' όνομα δεν ακούσαμε τίποτα, δεν ξέρει κανείς.

ΜΟ΄ΝΟΙΚΟ (ή Μόνοικα) (σελ. 92)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Στο χωριό πλάι ήταν το Μόνοικο, 10 λεπτά απόσταση προς τα Δυτικά.

Για τ' όνομα δεν ακούσαμε τίποτα, δεν υπήρχε καμιά παράδοση.

'Όλο ελαιώνες ήταν εκεί.

ΑΪ ΝΙΚΟΛΑΣ (σελ. 93)
Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)
Ο Άϊ Νικόλας θα ήταν 1 ώρα (1/60) από το χωριό ίσως και παραπάνω, Νοτιοδυτικά. Ρεματιά ήταν, σε δυο βουνά ανάμεσα, κι έτρεχαν νερά.
Εκκλησία δεν υπήρχε, ούτε ερείπια, δεν φτάσαμε τίποτε εμείς, ούτε ακούσαμε να υπήρχε.

ΝΤΕDΕ' (σελ. 94)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό το μέρος ήταν 2½-3 ώρες από την Τρίγλια και μάλλον έξω από τη δική μας περιοχή, κοντά στο τούρκικο χωριό Χαντζερλί.

Ήταν ίσιο μέρος, είχαν οι Τούρκοι δικά τους μνημεία εκεί και πήγαιναν να πανηγυρίσουν, παλεύαν, τραγουδούσαν, τρώγαν ...

ΞΕΡΟΛΊΜΝΕΣ (σελ. 95)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό το μέρος πέφτει Βορειοδυτικά της Τρίγλιας, 1 ½ ώρα καλή. Έρχεται σαν κάμπος, πλατύ μέρος, μοιάζη δηλαδή σα νάναι ξερή λίμνη, αλλά εμείς δεν ακούσαμε να υπήρχε λίμνη εκεί. Θα περάσεις από τις Ξερολίμνες να πας στον Καπαντζά.

Πολλά χωράφια είχαμε εκεί.

ΠΑΛΑΙΧΩΡΙ (σελ. 96-97)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το Παλαιχώρι ήταν μιαν ώρα (1/60) από την Τρίγλια, Δυτικά. Κατέβαινε και ρέμα εκεί από τα Ψαθινά, από τα βουνά επάνω (δηλαδή και πιο πάνω από τα Ψαθινά, από τα βουνά).

Σ' αυτό το μέρος υπήρχαν ερείπια, θεμέλια παλιών ντουβαριών, μάρμαρα, ποιος ξέρει σε ποιον αιώνα να τάχαν κτίσει. Συχνά βρίσκαμε και δαφικές εκεί, δηλαδή μεγάλα τούβλα κατάλληλα για τζάκια και για φούρνους, έτσι τα λέγαμε.

Λέγαν ότι παλιότερα ήταν σκορπισμένα τα σπίτια δεξιά-αριστερά κι ύστερα κατεβήκαν και κτίσαν την Τρίγλια στην παραλία. Κι εμείς που βλέπαμε αυτά τα ντουβάρια και τα ερείπια στο Παλαιχώρι λέγαμε, εκεί θα ήταν άνθρωποι παλιότερα.

Είχε εκεί και μια σκεπαστή βρύση του Άϊ Γιώργη, κάτω από μια βαλανιδιά, αγίασμα το λέγαν.

ΠΑΦΛΑΟ΄ΝΑ (ή Παφλαόνες) (σελ. 98)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)
Απόστολος Κοκκαλάς (Ν. Τρίγλια)

Η Παφλαόνα ήταν μια ώρα και τέταρτο προς τα Δυτικά, περνάς από τις Γουρνίτσες να πας εκεί. Αυτού άμα έσκαφτες λίγο εύρισκες παλιά μάρμαρα, τούβλα, πέτρες. Εκεί, λέγαν, καθόταν ο βασιλιάς ο Παφλαγόνας, πολλών χρόνων δουλειά αυτή, έτσι ακούσαμε.

Στα χρόνια μας είχαν βρει ένα μάρμαρο κι είχε ιστορισμένο (ανάγλυφο) έναν καθιστό κι έναν όρθιο. Ο όρθιος έκανε κάτι να δώσει στον καθιστό, που άπλωσε το χέρι να το πάρει. Είχε η επιγραφή απάνω: ΤΙΜΟΚΛΕΟΥΣ ΔΙΟΚΛΕΟΥΣ ΓΥΝΗ ΔΕ ΜΕΝΗΣ ΚΟΥ ΧΑΙΡΕ (γραμμένο καθ΄ υπαγόρευση έτσι όπως το πρόφεραν οι πληροφορητές). Θυμόμαστε που τη βγάλαν αυτή την πλάκα αλλά που την πήγαν, άγνωστο. Γύριζαν αρχαιολόγοι τότε και τα κλέβαν.

Ελαιώνες είχαμε κι εκεί στην Παφλαόνα, η καλύτερη γης. Ίσιωμα

ΠΗΓΑΔΙ΄ΤΣΑ (τα) (σελ. 99)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Πηγαδίτσα είναι πριν πας στην Κρυαβρύση, ενώνουν μαζί. Απέχει μιαν ώρα (1/60) από το χωριό, προς τα Δυτικά. Είχε μια πηγή εκεί.
Ελαιώνες είχαμε κι αυτού.

ΠΛΑΤΑΝΙΑ΄ (ή Πλατανιές) (σελ. 100)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Και Πλατανιά το λέγαμε και Πλατανιές αυτό το μέρος. Έχω ένα κτήμα εγώ στην Πλατανιά, λέω: Πάω στην Πλατανιά μου. Έχεις κι εσύ ένα κτήμα, κι ο άλλος, γίνονται οι Πλατανιές.

Ήταν 20 λεπτά προς τα Νοτιοδυτικά; της Τρίγλιας. Το περισσότερο ήταν κάμπος, είχε και ανηφοριές. Καρυδιές είχε εκεί και μπαξέδες με μουριές, για τη σκωληκοτροφία, κι οπωροφόρα δέντρα.

Νερά είχε δυο, πηγαία, και τρέχοντας διασταυρώνονταν. Είχε και πλατάνους στο νερό κοντά, ίσως απ' αυτούς να πήρε τα' όνομα, ακριβώς ποιος ξέρει;

ΠΛΙΘΟΚΟ΄ΠΙ (ή Πλιθοκόπια) (σελ. 101)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πλάι στην Τρίγλια ήταν το Πλιθοκόπι, 5-10 λεπτά απόσταση, Νοτιοδυτικά, περνάς (περνάς δηλαδή από κει και πας στο Μοναστήρι) και πας στο Μοναστήρι των Πατέρων.

Ίσως παλιότερα να κόβαν πλίθρες εκεί κι ονομάστηκε έτσι, στις μέρες μας πάντως δεν κόβαν, ελιές είχε.

ΡΥΑΚΙΑ΄ (σελ. 102)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Δυτικά του χωριού, 10 λεπτά απόσταση ήταν η Ρυακιά, σε ρεματιά.

Ελιές και μπαξέδες με μουριές είχαμε εκεί.

Του Άϊ Γιάννη το νεκροταφείο ήταν εκεί

ΣΙΓΗΝΑ΄ (σελ. 103)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Σιγηνά ήταν Ανατολικά από το χωριό, μισήν ώρα περίπου. Σύνορα με τη Σιγή ήταν τα κτήματά μας εκεί, γι' αυτό τα λέγαμε και Σιγηνά.

Ελιόδεντρα κι αμπέλια είχε κι αυτό το μέρος.

ΣΙΦΙΔΕΣ (σελ. 104)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Οι Σιφίδες ήταν από τα Ψαθινά μιάμιση ώρα δρόμο από το χωριό. Και μια ρεματιά ήταν εκεί.

Ελιόδεντρα είχαμε, κτήματα.

Για τ' όνομα δεν ξέρουμε τίποτε.

ΣΤΑΥΡΟΠΗΔΙ (σελ. 105)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Το Σταυροπήδι ήταν πλάι στο χωριό, από τη θάλασσα βλέποντας αριστερά, ένας λόφος, σε 10 λεπτά τον ανέβαινες.

Ελιές είχε, εκτός από δέντρα δεν είχε τίποτε άλλο.

Οι γραμματιζούμενοι τόλεγαν και Σταυροπήγιον.

ΣΤΑΥΡΟ΄Σ (σελ. 106)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πριν πας στις Κλαδερές ήταν ο Σταυρός, μιαν ώρα από το χωριό. Μια φορά, Εκκλησία ή Αγίασμα δεν είχε. Ούτε νερό είχε, θα πας μισήν ώρα δρόμο να βρεις νερό να πιείς, ή στα Πηγαδίτσα ή στον Άϊ Γιάννη.

ΣΤΕ΄ΡΝΑ (σελ. 107)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Η Στέρνα ήταν μισήν ώρα ως τρία τέταρτα προς τα Νότια της Τρίγλιας.

Είχε τρεις βρύσες εκεί, και του απάνω μαχαλά τα νερά από κει έρχονταν. Υπήρχαν και χαβούζες, όπου μαζεύαν νερό και ποτίζαν τα δέντρα. Μουριές είχαμε κι εκεί κι ελιόδεντρα.

Αϊ ΣΤΕΦΑΝΗΔΕΣ (σελ. 108)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Προς τη Σιγή ήταν αυτή η τοποθεσία, από τη Σίσβη απάνω, περίπου 20 λεπτά από το χωριό, τα κτήματα εκεί ήταν μισά δικά μας και τα μισά Σιγηνά.

Ούτε εκκλησία ούτε Αγίασμα υπήρχε εκεί, ποιός ξέρει γιατί ονομάστηκε έτσι το μέρος. Ήταν πλαγιά και ρεματιές, ελιόδεντρα είχαμε.

ΣΤΡΙ΄ΓΚΟΣ (σελ. 109)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πλαγίως στην Τρυπημένη ήταν ο Στρίγκος, καμιάν ώρα από την Τρίγλια προς τα Νοτιοδυτικά. Ελαιώνες είχε κι εκεί και άλλα διάφορα δέντρα.

Τ' όνομα τι σημαίνει ποιος ξέρει; Έτσι το παραδοθήκαμε, έτσι το παραδίνομε.

ΣΥΚΑΡΙΕ΄Σ (σελ. 110)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτή η τοποθεσία έπεφτε μάλλον Νοτιοανατολικά, από τα Χωνεμένα πάνω, καμιάν ώρα και κάτι απ' το χωριό. Ορεινό μάλλον ερχόταν κι αυτό το μέρος, είχε ελιές, καστανιές, λεύκες.

Για τ' όνομα δεν ξέρουμε τίποτε.

ΤΟΥΡΛΙΑ' (σελ. 111)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Τουρλιά ήταν δυο ρεματιές πριν πας στα Χωνεμένα, μισήν ώρα δρόμο από το χωριό.

Κάτι καστανιές είχε εκεί.

ΤΡΥΠΗΜΕΝΗ (ή Τρυπημένες) (σελ. 112)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Αυτό το μέρος ήταν βουνά γύρω-γύρω και μέσα στη μέση βάθος, ρεματιά, σαν τρύπα, γι' αυτό λεγόταν και Τρυπημένη. Νοτιοδυτικά της Τρίγλιας ήταν περίπου μιαν ώρα. Είχε και δέντρα και χωράφια.

ΦΑΟΜΟ΄ΔΙ (σελ. 113)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Φαομόδι ήταν κοντά στα Ψαθινά, προς τα Δυτικά της Τρίγλιας μιαν ώρα περίπου.

Κτήματα είχαμε εκεί, ελιόδεντρα.

Δεν ξέρομε τι σημαίνει τ' όνομα.

ΧΩΝΕΜΕ΄ΝΑ (σελ. 114)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Πριν να πας στις Συκαριές ήταν τα Χωνεμένα, μισήν ώρα ως τρία τέταρτα από το χωριό, Νοτιοανατολικά.

Κι αυτού όλο ελιόδεντρα είχαμε.

ΨΑΘΙΝΑ΄ (σελ. 115)

Βασίλειος Κολλυβίδης-Χρυσόστομος Καπάντριας (Ραφήνα)

Τα Ψαθινά ήταν Νοτιοδυτικά της Τρίγλιας, περίπου τρία τέταρτα της ώρας. Ελαιώνες και αμπέλια είχε εκεί. Από πάνω ήταν το Μοναστήρι του Σωτήρος.

Τώρα, γιατί λεγόταν Ψαθινά, ποιός ξέρει!